Od dnia 1 maja wzrastają kary grzywny nakładane mandatem karnym.
W świetle wprowadzonej zmiany w kodeksie karnym skarbowym jeszcze większe znaczenie zyskuje prawidłowa realizacja obowiązków podatkowych.
Obecny tryb nakładania kary grzywny mandatem karnym.
Zgodnie z kodeksem karnym skarbowym dopuszcza się możliwość nałożenia kary grzywny w drodze mandatu karnego, pod warunkiem, że osoba sprawcy i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości, a przy tym nie zachodzi potrzeba wymierzenia kary surowszej.
Oznacza to, że organ postępowania przygotowawczego, na podstawie uzyskanych informacji, mających jakiekolwiek znaczenie dowodowe w sprawie, musi ponad wszelką wątpliwość, ustalić fakt popełnienia wykroczenia skarbowego, a także fakt jego popełnienia przez konkretnie wskazaną osobę. Ponadto, przy założeniu, że dwie powyższe przesłanki zostały spełnione, organ postępowania przygotowawczego, musi również ustalić, czy nie zachodzi potrzeba wymierzenia kary surowszej niż określona w przepisie art. 48 §2 k.k.s. Zgodnie z jego treścią, obecnie mandatem karnym można nałożyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających podwójnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. W 2021 r. była to więc kwota 5,6 tys. złotych. Właśnie w tym zakresie ustawodawca zdecydował się na zmiany.
Maksymalna wysokość mandatów karnych od dnia 1 maja 2021 r.
Jak zostało wskazane już powyżej, obecnie górną granicą kary grzywny wymierzonej w drodze mandatu karnego jest kwota 5,6 tys. zł. Od dnia 1 maja 2021 r. mandatem karnym nałożyć będzie można karę grzywny w granicach nieprzekraczających pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. Oznacza to, że mandaty karne wzrosną 2,5- krotnie, aż do maksymalnej kwoty 14 tys. złotych.
Zmiany te ustawodawca „przemycił” w nowelizacji przepisów o akcyzie tj. w ustawie o zmianie podatku akcyzowego oraz niektórych innych ustaw. Głównym celem zmiany jest objęcie postępowaniem mandatowym szerszego zakresu spraw. Do tej pory bowiem, niska górna granica kary grzywny wymierzanej w takim postępowaniu powodowała, że częstą praktyką było, mimo wszystko, wystąpienie z aktem oskarżenia lub z wnioskiem o wyrażenie zgody na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, ze względu na brak możliwości zastosowania kary adekwatnej do popełnionego czynu. Obecna zmiana w praktyce oznaczać będzie możliwość zastosowania wyższej kary, bez konieczności skierowania sprawy do sądu i taki też był zamysł ustawodawcy w tej kwestii.
Należy jednak podkreślić, że ustawodawca, choć częściowo przesunął granicę kontroli sądowej w zakresie mandatów karnych, nie zdecydował się jednak na rozszerzenie zakresu spraw objętych postępowaniem mandatowym. Wciąż nie ma możliwości nałożenia kary grzywny mandatem karnym, w sytuacji, gdy w związku z popełnionym wykroczeniem nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej, a więc w sprawach, których przedmiotem będą podatki stanowiące dochód budżetu państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, należności z tytułu rozliczenia udzielonej dotacji lub subwencji, jak również należność stanowiącą przychód budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich. Wyjątkiem będzie jedynie sytuacja, w której sprawca takiego wykroczenia do dnia przyjęcia mandatu karnego uregulował całą zaległą należność.
Co może to oznaczać w praktyce?
Wśród przewidywanych konsekwencji wprowadzonej zmiany wskazuje się przede wszystkim ugruntowanie wśród urzędników praktyki nakładania mandatów, zamiast występowania do sądu z aktem oskarżenia. Taki też był zamysł ustawodawcy – celem nowelizacji jest odciążenie sądów i rozszerzenie kompetencji organów administracji w zakresie natychmiastowej penalizacji danego czynu. Z drugiej jednak strony, praktyka ta może nie koniecznie wywoła pozytywne skutki dla podatników, którzy uchybili obowiązkom podatkowym. Organy mogą być bowiem bardziej skłonne do wystawiania kar w wymiarze wyższym, niż czyniono do tej pory, nawet za te same drobne wykroczenia. Co prawda, podatnik, który nie zgadza się z mandatem, ma prawo do odmowy jego przyjęcia, nie mniej jednak, prowadzenie postępowania karnego skarbowego i ryzyko pociągnięcia do odpowiedzialności karnej skarbowej może być dla podatnika bardzo dotkliwe.
Natomiast niewątpliwą – z punktu widzenia podatnika – zaletą jest to, że w sytuacji, gdy godzi się on z karą grzywny nałożonej mandatem, postępowanie w sprawie zostanie zakończone w krótkim czasie.
W konsekwencji powyższych zmian, jeszcze większe znaczenie uzyskało dbanie o prawidłową realizację obowiązków podatkowych, nawet tak drobnych jak prawidłowe prowadzenie ksiąg (a więc zgodnie z prawdą, lecz w sposób nieodpowiadający wymogom formalnym), czy niezłożenie deklaracji podatkowej przez płatnika, w tym również „zerowej”.