Dnia 1 stycznia 2021 r. weszła w życie ustawa z dnia 27 listopada 2020 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług i innych usług wprowadzająca rozwiązania w zakresie uproszczenia rozliczania przez podatników podatku od towarów i usług – pakiet Slim VAT (Simple Local and Modern VAT). Jednym z głównych założeń pakietu Slim VAT była zmiana w rozliczeniu faktur korygujących „in-minus” (tj. poprzez obniżenie kwoty stanowiącej podstawę opodatkowania). W praktyce okazało się, że wprowadzone rozwiązania zamiast uprościć, jeszcze bardziej skomplikowały sytuację dostawców towarów / usługodawców oraz nabywców towarów/usługobiorców.
Zgodnie z przepisami obowiązującymi do końca 2020 roku dostawca towaru / usługodawca mógł uwzględnić fakturę korygującą „in minus”, o ile otrzymał potwierdzenie otrzymania faktury korygującej przez nabywcę towaru / usługobiorcę, co w praktyce oznaczało konieczność podpisywania korekty przez nabywcę. Znowelizowany przepis art. 23 ust.13 ustawy o VAT stanowi, że podatnik może dokonać obniżenia podatku należnego w okresie wystawienia faktury korygującej przy łącznym spełnieniu następujących warunków:
- posiadania dokumentacji, z której wynika, że uzgodnił on z nabywcą towaru / usługobiorcą nowe warunki obniżenia podstawy opodatkowania oraz, że te warunki zostały spełnione na moment dokonywania korekty;
- faktura korygująca jest zgodna z posiadaną dokumentacją.
W konsekwencji nie ma już konieczności potwierdzania przez nabywcę (podpisywania) dokumentu korekty. Brak dokumentacji potwierdzającej uzgodnienia z nabywcą towarów/usługobiorcą warunków obniżenia podstawy opodatkowania i podatku należnego oraz ich spełnienia spowoduje, że podatnik może rozliczyć korektę faktury VAT dopiero w okresie rozliczeniowym, w którym będzie posiadał on dokumentację wskazującą na spełnienie obydwu tych warunków.
Jednocześnie należy zaakcentować, że nowe zasady obniżenia podstawy opodatkowania i podatku należnego uregulowane w art. 29a ust. 13 ustawy o VAT stosuje się odpowiednio w przypadku stwierdzenia pomyłki w kwocie podatku na fakturze VAT i wystawienia faktury korygującej do faktury, w której wykazano kwotę podatku wyższą niż należna.
Sytuacja nabywcy towaru/usługobiorcy jest jeszcze bardziej skomplikowana. Do końca 2020 r. nabywca był zobowiązany do rozliczenia faktury korygującej „in minus” w dacie jej otrzymania. Wedle treści znowelizowanego art. 86 ust. 19a ustawy o VAT obowiązek zmniejszenia kwoty odliczonego wcześniej podatku naliczonego za okres, w którym warunku obniżenia podstawy opodatkowania zostały uzgodnione z dostawcą towaru / usługodawcą – jeżeli przed upływem tego okresu rozliczeniowego warunki te zostały spełnione. Moment rozliczenia korekty faktury VAT został oderwany od faktu otrzymania faktury korygującej. W rezultacie, w zależności od okoliczności konkretnej transakcji, nabywca towaru/usługobiorca może być zobligowany do obniżenia podstawy opodatkowania o kwotę korekty, jeszcze przed otrzymaniem faktury korygującej, a w niektórych przypadkach zapewne nawet przed jej wystawieniem przez dostawcę towaru/usługodawcę.
Ustawodawca w znowelizowanej ustawie o VAT nie precyzuje w jaki sposób strony transakcji winny dokumentować warunki obniżenia podstawy i podatku należnego, co stanowiło źródło wielu praktycznych problemów podatników. Znaczna skala wątpliwości powstałych na wskazanym podłożu skłoniła Ministerstwo Finansów do opublikowania „Objaśnień podatkowych w zakresie pakietu rozwiązań „Slim VAT” oraz wybranych rozwiązań doprecyzowujących niektóre konstrukcje VAT wprowadzonych ustawą z dnia 27 listopada 2020r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw”. Przykłady dokumentowania obniżenia podstawy opodatkowania, przedstawione w rzeczonym dokumencie mogą stanowić pomoc dla podatników mierzących się z problemem rozliczenia faktur korygujących, czy to po stronie dostawcy towaru/usługodawcy, czy też nabywcy/usługobiorcy.
Zasady rozliczania korekt podatku od towarów i usług wprowadzone nowelizacją do ustawy o VAT odnoszą się do wszystkich faktur korygujących „in minus” wystawionych po 31 grudnia 2020r., niezależnie od tego, czy uzgodnienie warunków obniżenia podstawy opodatkowania i podatku należnego oraz ich udokumentowanie odnosić się będzie do transakcji dokonanych w przeszłości lub sama dokumentacja została sporządzona w przeszłości, czy tych, które dopiero zostaną dokonane lub sporządzone.
Istotnym jest, że do końca 2021 r. – w odniesieniu do faktur korygujących „in minus” wystawionych do dnia 1 stycznia 2021 r. – podatnicy mogą wybrać stosowanie zasad dotychczasowych, tj. tych obowiązujących do dnia 31 grudnia 2020 r. Możliwość ta jest obwarowana warunkiem, że wybór stosowania dotychczasowych zasad zostanie uzgodniony na piśmie (lub w formie dokumentowej w postaci wiadomości e-mail) pomiędzy dostawcą towaru/usługodawcą, a ich nabywcą towaru/usługobiorcą przed wystawieniem pierwszej faktury korygującej w roku 2021 r.