W dniu 30 listopada 2020 r. w życie weszła nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego oraz innych ustaw, nazywana potocznie „ustawą antyprzemocową”. Jej przepisy zakładają dodanie do polskiej procedury cywilnej nowego działu.
Regulacja w nim zamieszczona stosowana jest w sprawach objętych przepisami art. 11a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie i dotyczy między innymi kwestii złożenia wniosku o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia. Sąd ma orzekać w przedmiocie wniosku w terminie jednego miesiąca od dnia jego wniesienia, po przeprowadzeniu rozprawy.
W postanowieniu wydanym na skutek uwzględniania wniosku, Sąd ma wskazać obszar lub odległość od wspólnie zajmowanego mieszkania, którą osoba stosująca przemoc w rodzinie jest obowiązana zachować. Orzeczenie takie jest skuteczne i wykonalne z chwilą ogłoszenia. Sąd może je natomiast zmienić lub uchylić w razie zmiany okoliczności, nawet gdy jest prawomocne. Ponadto, Sąd zobligowany jest w takim postanowieniu rozstrzygnąć również o zabezpieczeniu, jeżeli było udzielone.
Nadto – co niezwykle istotne – nowe uprawnienia otrzyma także Policja. Funkcjonariusz aktualnie ma prawo wydać wobec osoby stosującej przemoc w rodzinie w rozumieniu przepisów ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, stwarzającej zagrożenie dla życia lub zdrowia osoby dotkniętej tą przemocą, nakaz natychmiastowego opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakaz zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia.
Nakaz lub zakaz taki traci moc po upływie czternastu dni od dnia jego wydania, chyba że sąd udzielił zabezpieczenia w sprawach o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia, którym nakaz lub zakaz zostały przedłużone. Nakaz lub zakaz tracą również moc, w przypadku gdy osoba stosująca przemoc w rodzinie, wobec której wydano nakaz lub zakaz, została zatrzymana w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa, a następnie zastosowano wobec niej środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania lub nakazania okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym.
Warto również wspomnieć, że osobie stosującej przemoc w rodzinie, wobec której wydano nakaz lub zakaz, przysługuje zażalenie do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce położenia wspólnie zajmowanego mieszkania. Zażalenie wnosi się w terminie 3 dni od dnia doręczenia nakazu lub zakazu, Sąd zaś rozpoznać ma je niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni od dnia jego wpływu do sądu.
W odniesieniu do powyższego, do Kodeksu wykroczeń dodano również przepis art. 66b, który stanowi, że za niezastosowanie się do wydanego zakazu, nakazu, postanowienia sądu o udzieleniu zabezpieczenia oraz postanowienia sądu o zobowiązaniu osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazaniu zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia, grozi grzywna, kara ograniczenia wolności lub aresztu.
Jak regulacje te sprawdzą się w praktyce – okaże się niebawem. Intersujące jest zwłaszcza to, w jaki sposób funkcjonariusze Policji podejdą do przyznanych im instrumentów prawnych i czy rzeczone nakazy i zakazy będą wydawać.