Dnia 25 listopada 2018 r. weszła w życie ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej (zwana dalej „ustawą”). Stanowi ona długo oczekiwane rozwiązanie problemu sukcesji przedsiębiorstw, które były prowadzone przez osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą (tzw. jednoosobową działalnością gospodarczą wpisaną do CEIDG). Do tej pory, jeżeli przedsiębiorstwo było prowadzone w tej formie, jego działalność była kończona z mocy samego prawa z momentem śmierci osoby fizycznej. Jeżeli spadkobiercy chcieli kontynuować taką działalność, musieli mierzyć się z ogromem problemów prawnych, organizacyjnych i finansowych. Rozwiązanie tych trudności było współcześnie szczególnie potrzebne, gdyż nadszedł okres „przejmowania” przez dalsze pokolenia businessów założonych w latach dziewięćdziesiątych (które częstokroć prowadzone były w formie tzw. jednoosobowej działalności gospodarczej). Począwszy od dnia 25 listopada 2018 r. działalność jednoosobowego przedsiębiorcy nie będzie kończyła się z dniem jego śmierci. Możliwe będzie bowiem ustanowienie zarządu sukcesyjnego, który będzie kontynuował działalność przedsiębiorstwa przez okres jego podmiotowej transformacji. Zarząd sukcesyjny może ustanowić za życia sam przedsiębiorca, bądź mogą to uczynić spadkobiercy, po jego śmierci. W pierwszym przypadku dla ustanowienia zarządcy sukcesyjnego (którym co do zasady może być każda osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych) wystarczające jest powołanie zarządcy poprzez pisemne oświadczenie, wyrażenie pisemnej zgody przez przyszłego zarządcę na objęcie tej funkcji i dokonanie wpisu w CEIDG. Wówczas, z momentem śmierci przedsiębiorcy, kierownictwo nad przedsiębiorstwem obejmuje zarządca, który swoją funkcję sprawuje do momentu zakończenia spraw spadkowych pomiędzy spadkobiercami (lecz nie dłużej niż przez dwa lata, o czym dalej). Natomiast, jeżeli przedsiębiorca nie powołał za życia zarządcy sukcesyjnego, mogą to wykonać sami spadkobiercy, po jego śmierci. Do dokonania tej czynności niezbędne jest zgodne działanie spadkobierców reprezentujących udział w spadku (/w przedsiębiorstwie) wynoszący co najmniej 85/100. Powołanie musi nastąpić nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy. Zarówno akt powołania, zgody współspadkobierców jak i zgoda zarządcy na objęcie funkcji wymagają w tym wypadku zachowania formy aktu notarialnego. W okresie pomiędzy śmiercią przedsiębiorcy a powołaniem post mortem zarządcy (wynoszącym maksymalnie dwa miesiące) przedsiębiorstwem może kierować spadkobierca przedsiębiorcy, przy czym jego uprawnienia ograniczone są do czynności zwykłego zarządu. Po ustanowieniu zarządcy sukcesyjnego (niezależnie od trybu jego powołania), przedsiębiorstwo kontynuuje działalność pod tą samą firmą z dodatkiem „w spadku”. W mocy pozostają wszystkie umowy zawarte z pracownikami jak i kontrahentami. Ważne w dalszym ciągu są także wszystkie koncesje, zezwolenia, licencje i pozwolenia związane z przedsiębiorstwem, przy czym powinny one zostać przeniesione na nową osobę fizyczną w ciągu trzech miesięcy od ustanowienia zarządu sukcesyjnego. Zarządca sukcesyjny samodzielnie dokonuje wszelkich czynności zwykłego zarządu, zaś w przypadku konieczności podjęcia tych, które przekraczają zwykły zarząd – musi uzyskać zgodę spadkobierców. Działa on w imieniu własnym, lecz na rachunek spadkobierców. Za kierowanie przedsiębiorstwem zarządcy należne jest wynagrodzenie. Zyski przedsiębiorstwa dzielone są między spadkobierców, według ich udziałów w spadku (/ w przedsiębiorstwie). Spadkobiercy odpowiadają solidarnie za wszelkie zobowiązania (długi) przedsiębiorstwa. Zarząd sukcesyjny trwa co do zasady do momentu działu spadku obejmującego przedsiębiorstwo. Nie może on jednak trwać dłużej niż dwa lata od momentu śmierci przedsiębiorcy, chyba że sąd przedłuży go na dalszy okres, nie dłuższy niż pięć lat od dnia śmierci przedsiębiorcy. Wprowadzone zmiany należy ocenić bardzo pozytywnie. Dotychczas pokoleniowe przejęcia przedsiębiorstw wiązały się z koniecznością podejmowania szeregu skomplikowanych operacji prawnych, organizacyjnych i finansowych. Nawet w przypadku podjęcia odpowiednich działań, ryzyko niepowodzenia pozostawało wysokie. Po wejściu w życie omawianej ustawy spadkobiercy nie będą zmuszeni do podejmowania żadnych z tych czynności, zyskując – w tym trudnym dla nich okresie – czas niezbędny do spokojnego załatwienia spraw spadkowych
i przejęcia przedsiębiorstwa.