W dniu 18 czerwca 2017 r. Sąd Najwyższy wydał uchwałę, zgodnie z którą „tytuł egzekucyjny w postaci aktu notarialnego, w którym dłużnik poddał się egzekucji w trybie art. 777 § 1 pkt 5 k.p.c. musi zawierać oznaczenie wierzyciela w sposób określony w art. 92 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (jedn. tekst: Dz. U. z 2016 r. poz. 1796,
ze zm.)”.
Powyższe zagadnienie prawne dotyczyło możliwości określenia wierzyciela w sposób opisowy, przez odniesienie do podstawy prawnej obowiązku świadczenia i obowiązującego w jej ramach mechanizmu identyfikacji osoby uprawnionej.
Wątpliwości powstały w toku rozpoznawania przez Sąd Rejonowy skargi na orzeczenie referendarza sądowego oddalającego wniosek o nadanie klauzuli wykonalności aktowi notarialnemu, zawierającemu oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji na podstawie art. 777 § 1 pkt 5 k.p.c., lecz pozbawienie danych wierzyciela identyfikujących w sposób precyzyjny. Strona uprawniona do żądania świadczenia była określona w sposób opisowy – przez odniesienie do uprawnień wynikających z posiadania obligacji, jako każdoczesny obligatariusz uprawniony z tytułu obligacji.
Wyjaśnić należy, że oświadczenie o poddaniu się egzekucji złożone przez dłużnika w formie aktu notarialnego stanowi tytuł egzekucyjny zgodnie z przepisem art. 777 § 1 pkt 5 k.p.c., a po nadaniu mu przez Sąd klauzuli wykonalności jest podstawą do wszczęcia i prowadzenia postępowania egzekucyjnego w formie tytułu wykonawczego. W postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności aktowi notarialnemu sąd bada czy dłużnik faktycznie poddał się egzekucji oraz czy dokument ten zgodnie z przepisem art. 777 § 1 pkt 5 k.p.c obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej do wysokości w akcie wprost określonej albo oznaczonej za pomocą klauzuli waloryzacyjnej, gdy w akcie wskazano zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie obowiązku, jak również termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności. Przepis art. 777 § 1 pkt 5 k.p.c nie wymaga, aby akt notarialny imiennie określał wierzyciela (stąd też wynikły wątpliwości Sądu Rejonowego rozpoznającego skargę na orzeczenie referendarza), jednak jest to podstawowy i konieczny element konstrukcyjny przewidziany w przepisie art. 92 § 1 pkt 4 prawa o notariacie. Wskazana regulacja nakazuje bezwzględnie oznaczenie stron biorących udział w czynności poprzez wskazanie imienia, nazwiska, imion rodziców i miejsce zamieszkania osób fizycznych, nazwę i siedzibę osób prawnych lub innych podmiotów biorących udział w akcie, imienia, nazwiska i miejsce zamieszkania osób działających w imieniu osób prawnych, ich przedstawicieli lub pełnomocników, a także innych osób obecnych przy sporządzaniu aktu. Słusznie zatem za Sądem Najwyższym należy przyjąć, że: „wymogi notarialnych tytułów egzekucyjnych nie zostały uregulowane wyłącznie w art. 777 § 1 pkt 5 KPC. Wszak, skoro taki tytuł jest objęty aktem notarialnym, zaś oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji jest czynnością prawną, to z mocy art. 92 § 3 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie, (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1796, ze zm., dalej: „PrNot”) powinien zawierać treści istotne dla tej czynności. Zatem, jeśli notarialny tytuł egzekucyjny zastępuje wyrok sądu, a tym samym i postępowanie rozpoznawcze, to do istotnej treści takiego tytułu należy oznaczenie osoby wierzyciela, bowiem, o tym kto jest wierzycielem decyduje treść tytułu egzekucyjnego”.
Trudno byłoby zaakceptować sytuację, w której dłużnik pozostawałby w niepewności co do tego, kto jest jego wierzycielem, dlatego też tak ważne jest precyzyjne oznaczenie stron czynności prawnej.