Zastaw umożliwia zabezpieczenie wykonania świadczenia z tytułu wierzytelności przysługującej wierzycielowi wobec dłużnika. Zgodnie z ogólną definicją zastawu w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można rzecz ruchomą obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, wyjąwszy tych, którym z mocy ustawy przysługuje pierwszeństwo szczególne.
Odmianą powyższej instytucji jest zastaw rejestrowy, który może zabezpieczać wierzytelność pieniężną. Do jego ustanowienia wymagane jest podpisanie umowy pomiędzy wierzycielem i osobą uprawnioną do rozporządzania przedmiotem zastawu (zastawcą) oraz wpis do rejestru zastawów. Zastawcą nie musi być dłużnik osobisty wierzyciela. Może nim zostać także osoba trzecia ustanawiająca zastaw na swojej rzeczy ruchomej w celu zabezpieczenia cudzej wierzytelności. Prawo takie podlega wpisowi do rejestru zasobów, który co do zasady jest jawny.
Od dnia dokonania wpisu w rejestrze zastawów nikt nie może zasłaniać się nieznajomością danych ujawnionych w rejestrze, chyba że mimo zachowania należytej staranności nie mógł o nich wiedzieć.
W przypadku braku spłaty przez dłużnika wierzytelności pieniężnej wierzyciel może zaspokoić się z zastawionej rzeczy. Wówczas wierzytelność zabezpieczona zastawem rejestrowym korzysta w określonego w przepisach prawa pierwszeństwa zaspokojenia przed innymi wierzytelnościami.
Zgodnie z art. 12 ustawy z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (Dz.U. z 2016 r. poz. 297, tj. z późn.zm.) w razie ustanowienia zastawu rejestrowego na pojeździe mechanicznym podlegającym rejestracji, zastaw ten zostaje również odnotowany w dowodzie rejestracyjnym pojazdu. W doktrynie i judykaturze zwraca się jednak uwagę, że niezamieszczenie w dowodzie rejestracyjnym pojazdu mechanicznego adnotacji o ustanowieniu zastawu rejestrowego nie ma znaczenia dla oceny skuteczności tego zastawu. Wykonanie tej czynności ma bowiem charakter jedynie informacyjny – ułatwia ona potencjalnemu nabywcy ustalenie stanu prawnego nabywanego pojazdu. Stwierdzenie w dowodzie rejestracyjnym pojazdu mechanicznego braku adnotacji o ustanowieniu zastawu rejestrowego nie zwalnia ewentualnego nabywcy pojazdu mechanicznego od zapoznania się z treścią wpisów w rejestrze zastawów, jeżeli chce on pozostawać w dobrej wierze jako nabywca przedmiotu zastawu (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 października 2003 r., II CK 53/02, Zastaw rejestrowy i rejestr zastawów. Komentarz dr hab. Jacek Gołaczyński, dr Marek Leśniak, Warszawa 2009).
W takim przypadku, jeżeli nabywca nie dołożył należytej staranności w sprawdzeniu czy rzecz jest obciążona zastawem oraz jeżeli nie zachodzi wyjątek określony w przepisach art. 13 pkt 2 ustawy, zbycie rzeczy obciążonej zastawem rejestrowym nie spowoduje wygaśnięcia zastawu. Wówczas wierzyciel, na rzecz którego zastaw został ustawiony, będzie uprawniony do skierowania egzekucji do rzeczy obciążonej zastawem bez względu na to czyją jest aktualnie własnością.