Ostatnia z nowelizacji procedury cywilnej objęła swoim zakresem również przepisy ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Oprócz podwyższenia przeważającej części opłat sądowych, zmieniono też zasadę, że uzyskanie uzasadnienia wyroku nie podlega opłacie. Reguła ta była skądinąd zrozumiała, gdyż – zdawać by się mogło – każda osoba ma prawo poznania przyczyn, dla których sąd rozstrzygnął o jej sprawie w taki, a nie inny sposób.
Niemniej, zdaniem ustawodawcy, o ile prawo do poznania motywów rozstrzygnięcia w formie pisemnego postanowienia jest bez wątpienia istotnym i celowym uprawnieniem przysługującym stronie czy uczestnikowi postępowania, o tyle „tworzenie tych uzasadnień jest czynnością niezwykle czaso- i pracochłonną, a tym samym wysoce negatywnie wpływa na sprawność postępowań, zwłaszcza przy obecnym poziomie obciążenia sądów” (uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, Druk nr 3137). Podano przy tym, że zgodnie z danymi statystyki sądowej Ministerstwa Sprawiedliwości, w ponad 70% spraw, w których sędzia napisał uzasadnienie wyroku, nie wniesiono apelacji. W związku z tym – w ocenie projektodawców – niezbędne było wprowadzenie nowelizacji, która ograniczy liczbę sporządzanych uzasadnień, przy jednoczesnym zachowaniu danej stronom możliwości poznania motywów sądu.
W efekcie, za uzyskanie informacji o tym, z jakich powodów sąd rozstrzygnął sprawę w określony sposób trzeba będzie zapłacić, a faktyczny (rachunkowy) „zwrot” uiszczonej opłaty nastąpi tylko w przypadku wniesienia środka zaskarżenia.W związku z powyższym, wprowadzono do ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych przepis art. 25b, zgodnie, z którym opłatę stałą w kwocie 100 złotych pobiera się od wniosku o doręczenie orzeczenia albo zarządzenia z uzasadnieniem zgłoszonego w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia albo doręczenia tego orzeczenia albo zarządzenia. W przypadku, w którym strona, wnioskodawca, czy uczestnik postępowania zdecyduje się na wniesienie środka zaskarżenia od orzeczenia albo zarządzenia, co do którego złożył i opłacił wniosek o jego doręczenie z uzasadnieniem, uiszczona opłata w wysokości 100 zł, zaliczona zostanie na poczet opłaty od środka zaskarżenia. Ewentualna nadwyżka nie podlega zwrotowi.
Czy opłata stała od wniosku o doręczenie orzeczenia albo zarządzenia z uzasadnieniem wraz z innymi wprowadzonymi regulacjami przysłuży się do usprawnienia procesu cywilnego ? – praktyka pokaże.